Milojko Vucelić (Mike Vucelic), jedan od najvećih inženjera svih vremena u istoriji svemirskih istraživanja, preminuo je 08. septembra u Ohaju u 82. godini života. Ovo je odlazak još jednog heroja misije “Apollo 11” u protekle dve nedelje, nakon smrti Nila Armstronga.

 

 

 

Milojko Vucelić

 

 

Milojko Vucelić je rođen 11. juna 1930. godine u Garešnici u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji. Na Strojarskom fakultetu u Zagrebu diplomirao je teorijsku mehaniku 1954. godine, a za vreme studija je završio jedriličarski i pilotski kurs u Vazduhoplovnom centru u Vršcu. Potom je otišao u Nemačku gde je radio za Mecedes-Benz u Štutgartu, a zatim za Ford u Kelnu. Odlaskom u Ameriku 1956. godine, zaposlio se u kompaniji Cessna Aircraft kao projektant aviona Cessna C182RG i kao projektant prvog uvlačećeg stajnog trapa za ovaj tip aviona. Nakon toga, započinje rad u kompaniji  North American Avation, u kojoj radi kao projektant uređaja za spašavanje pilota iz aviona F-104 Starfigter i B-58 Hustler. Od 1962. godine uključuje se u rad programa “Apollo” u kome se svojim znanjem i umećem isticao na odgovornim tehničkim i rukovodećim funkcijama.

 

 

 

Program “Apollo”

 

 

Inženjer  Vucelić je učestvovao u projektima programa “Apollo” od samog početka (1962-1978). Kao menadžer Projekta i njegov dugogodišnji  direktor radio je na analizama različitih koncepcija sletanja na Mesec, kao i na određivanju specifikacija raznih sistema matičnog broda i drugih sistema i uređaja.

 

Već  1968. godine obavljena je misija” Apollo 8” tokom koje su astronauti prvi put obletali Mesec  To je ulilo dovoljno uverenja inženjeru Vuceliću u uspeh misije sletanja na Mesec, a ujedno su se sačuvali resursi trostepene rakete Saturn 5,  umesto još jednog ponavlajnja  misije u orbiiti oko Zemlje. U daljem radu na bezbednosti predstojeće operacije, Vucelić se opredelio za koncept spajanja svemirske letelice u Mesečevoj orbiti sa lunarnim modulom sa ljudskom posadom. Tako je 1969. godine uspešno realizovan poduhvat sletanja na Mesec posade trojice astronauta: Nila Armstronga, Edvina Oldrina i Majkla Kolinsa. Nakon srećnog povratka posade “Apollo-a 11” agencija “Associated Press” objavila je članak u kome se navodi: Ime Majkl Vucelić neće biti poznato kao imena Armstrong, Oldrin i Kolins, već je on, kao i stotine inženjera, prava snaga programa “Apollo”.

 

 

 

Inženjer Vucelić u misiji "Apollo"

 

Vucelić je bio odgovoran za kontrolu svih svemirskih letova za vreme trajanja misijie ”Apollo”. Posebno se istakao u spašavanju trojice astronauta nakon teške havarije na misiji “Apollo 13” 1970. godine, kada je došlo do eksplozije rezervoara sa kiseonikom, neophodnog za bezbedan povratak posade na Zemlju. Za tu zaslugu uručena mu je Predsednička medalja slobode, najviše američko civilno odlikovanje. Ostaće upamćena njegova čuvena rečenica koju je izgovorio u centrali NASA-e za vreme kontrole ovog leta: Hjustone, imamo problem.

 

 

  

Predsednička medalja slobode kojom je odlikovan Vucelić

 

 

Pored Milojka Vucelića u program “Apollo 11” direktno su bili uključeni i drugi srpski naučnici: Slavoljub Sem Vujić, Dejvid Vujić, Milisav Šurbatović, Danilo Bojić, Dragiša Giš Jovanović, Petar Gajić i Veljko Gašić.         

 

 

 

Život posle završetka programa “Apollo”

 

Nakon završetka programa “Apollo” Vucelić je započeo rad na programu prve američke orbitalne svemirske stanice “Skylab”, lansirane 1973. godine. Zadatak mu je bio da neiskorišćene svemirske brodove “Apollo” adaptira za potrebe prevoza i povratka astronauta sa Skylab-a i da ih prilagodi za spajanje sa sovjetskim Soyuz-om. Tako je imao priliku da učestvuje u prvoj zajedničkoj svemirskoj misiji, odnosno susretu ruskih i američkih kosmonauta u Zemljinoj orbiti 1975. godine. Uvod u celokupnu priču bio je sastanak sa ruskim komandantom Beregovojem i znanje ruskog jezika što mu je otvorilo put da bude unapređen u rukovodioca programa američko-sovjetske saradnje u svemirskim istraživanjima, a inicijator je bio američki predsednik Ričard Nikson. U tom periodu je sarađivao sa ruskim astronautom Aleksejom Leonovim i američkim astronautom Tomom Strafordom.

 

Kada je napustio rad u NASA-i još pre samog lansiranja Skylab-a, počeo je da radi u Londonu kao potpredsednik East West Trade-a za Rockwell International Company i tako doprineo jačanju trgovinske saradnje sa zemljama Istočnog bloka. (Mnogi avioni su bili opremljeni aparatima za kontrolu, navigaciju i komunikaciju proizvedenim u Rockwell-u.)

 

1986. Godine Vucelić je zajedno sa suprugom kupio kompaniju Ideal Electric u Mensfildu, da bi je posle više od 20 godina prodao južnokorejskoj kompaniji Huyndai.

 

Vucelić je poznat i po brojnim konferencijama za štampu koje je održavao pre svakog leta Apollo-a na američkim univerzitetima i u drugim ustanovama, gde je upoznavao javnost sa značajem svemirskih istraživanja. U septembru 2009. godine posetio je Beograd na poziv Ministarstva dijaspore Vlade Republike Srbije sa svojim kolegom Slavoljubom Vujićem. Tom prilikom su održali naučno predavanje na Mašinskom fakultetu i sa mnogo naučnog entuzijazma preneli svoja znanja i iskustva mladim generacijama.

 

Bio je oženjen Nemicom Inge, doktorkom psihologije, sa kojom ima dva sina, Aleksandara i Nikolu.

 

Udruženju vazduhoplovne industrije Srbije – UVIS pripala je čast što je za svog člana imalo Milojka Majka Vucelića. Zahvalni smo mu što je naš rad usmerio i u pravcu kosmonautike i uputio nas u istraživanje i usavršavanje ove grane nauke.